جاحظ ، خیار و دانسه
جاحظ گوید از قصاص(واعظی که تخیل و قصه را جای واقعیت‌می‌نشاند)پرسیدند:”دنیا چیست و دانسه چیست؟” گفت:” دنیا همین است که در آن هستید، اما دانسه سرای دیگری است دور از اینجا که اهل آنجا از اینجا و اهل اینجا از آنجا خبر ندارند، جز اینکه نزد ما به ثبوت رسیده است که خانه های دانسه از خیار است و سقفشان از خیار است و چارپایانشان از خیار است و خودشان از خیار هستند و خیارشان هم از خیار است”.
گفتند: ای واعظ:” گفتی که اهل اینجا از آنجا خبری ندارند، حال آنکه از آنجا خبر دادی!”.
واعظ درنماند و چنان که رسم ایشان باشد گفت:”گفت: “آری و تعجب منم از همین است که چطور از آنجا خبر دارم!”.
✔️منبع: القصاص* و المذکرون ابوالفرج ابن الجوزی (قرن پنجم)
*قصاص: واعظان قصه پردازی که معمولا سودای منطق و صحت در نقل اخبار را ندارند. ریشه این واژه به قرن اول هجری باز می گردد.( آدام متز، تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری، ترجمه علیرضا ذکاوتی، ص ۳۹۲- ۳۸۷).
